Wpływ zanieczyszczeń środowiska na męską płodność
Autor: Dr hab. n. med. Renata Walczak–Jędrzejowska
Rozwój cywilizacyjny prowadzi do zanieczyszczenia środowiska substancjami wpływającymi negatywnie na organizmy żywe. Wiele badań wskazuje, że szkodliwy wpływ na czynność układu płciowego u mężczyzn mają syntetyczne substancje znajdujące się w środowisku, które zaburzają czynność układu hormonalnego (ang. endocrine disrupting chemicals – EDC). Znajdują się one m.in. w powietrzu, glebie, wodzie pitnej, pożywieniu, kosmetykach, artykułach gospodarstwa domowego, tekstyliach. Niektóre z nich trudno się rozkładają i na wiele lat pozostają w środowisku, a także w tkankach zwierząt i ludzi. Za EDC szczególnie niebezpieczne dla płodności uważa się takie substancje jak bisfenol A, ftalany, polichlorowane bifenyle, dioksyny, pestycydy (substancje używane do zwalczania organizmów szkodliwych lub niepożądanych np. insektów, grzybów, chwastów), metale ciężkie (np. kadm, ołów, rtęć, arsen). Organizm nigdy nie jest narażony na działanie pojedynczych EDC, ale na mieszaninę różnych substancji, których niekorzystne działanie może się kumulować.
W organizmie mężczyzny EDC działają głównie jako:
1) antyandrogeny, czyli substancje hamujące działanie męskich hormonów płciowych, lub
2) estrogeny, czyli substancje działające jak żeńskie hormony płciowe.
Pary starające się o dziecko powinny wyeliminować w jak największym stopniu narażenie na EDC w codziennym życiu poprzez m.in. rezygnację z plastikowych opakowań i pojemników do żywności, przetworzonej żywności z konserwantami i kosmetyków zwierających w swoim składzie EDC.